بررسي بيماري هلندي

سر كلاس اقتصاد درسهاي جالبي ياد گرفتم كه با توجه به اينكه اظهار علاقه نسبت به بيماري هلندي و شناخت آن بيشتر شده تصميم گرفتم آن چيزهايي كه سر درس استادم ياد گرفته ام را براي شما بنويسم شايد به كارتان بياييد.
در مورد بيماري هلندي قبلا نوشته بودم و اگر دوست داشتيد ميتوانيد در اينجا بخوانيد.

همانطور كه قبلا اشاره كرده بودم بيماري هلندي موقعي شكل ميگيرد كه درآمد دولت به يكباره افزايش يابد و طبيعي است كه هزينه هاي دولت نيز پس از آن افزايش خواهد يافت.
درآمد ارزي به يكباره افزايش چنداني نميكند مگر از طريق ذخاير طبيعي چرا كه اين درآمد از طريق اقتصاد حاصل نميشود.

براي پيش بيني اقتصاد نيز بايد يك سري ويژگي ها و مميزه هاي آنرا بررسي كرد و با تحليل جزئيات نميتوان آن را شناخت و پيش بيني كرد.
اقتصاد ايران در شرايط فعلي سه ويژگي دارد كه با چند دهه قبل آن تفاوت دارد:

1. درگير مناقشات بين المللي اتمي هستيم و در محور اين مناقشات نيز قرار داريم و در محور اين مناقشات كه از طرفي كاملا نيز بين المللي شده است و از طرف ديگر كاملا ملي شده است قرار داريم. به نظر نميرسد اوضاع بين المللي چندان مايل به حل اين مسئله باشد چون چندين هزار بورس باز حرفه اي جهان آنرا تشويق ميكنندتا سود بيشتري از طريق سهام انرژي(چه اتمي چه نفتي) بدست آورند.آمريكا نيز از آن بهره زيادي خواهد برد. بخصوص مالكين شركتهاي نفتي آمريكا و زماني كه طيف وسيعي از آن استفاده ميبرند نفعشان در آن است كه مناقشات ادامه پيدا كند
2. در سال 1385 ايران بالاترين درآمد ارزي (نفتي) خود را در طول سابقه خود خواهد داشت (چيزي در حدود 60 ميليلارد دلار) كه قبل از سال 80 بجز يكبار در دوران قبل از انقلاب كه به رقم 24 ميليارد دلار درسيد هرگز از 20 ميليارد دلار فراتر نبوده است
3. دولتي كاملا جديد و متفاوت با سياستهاي متفاوت سر كار آمده است كه نوع نگاهش به بازار داخلي و بازار جهاني و نحوه خرج كردنش متفاوت است

اين سه عامل ويژگي خاصي به اقتصاد ايران داده است.
با توجه به اينكه ايران در سال 85 به دليل افزايش قيمت نفت صاحب درآمد ارزي زيادي خواهد شد با فروش بيش از حد دولت و انحصاري عمل كردن بودجه و پايين آوردن نرخ بهره شرايط براي شدت گرفتن بيماري هلندي كه سه سال است در اقتصاد كشور ما ظاهر شده است فراهم خواهد شد.

در اقتصاد كشورمان با توجه به شرايط فوق آنچه ممكن است رخ دهد اين است كه با افزايش درآمدهاي ارزي ناشي از صدور نفت و گازسه اتفاق رخ ميدهد. اول آنكه ذخاير ارزي افزايش پيدا ميكنند
افزايش ذخاير ارزي منجر به تقويت پول ملي و تضعيف ارز در كشور ميگردد(دلار و يورو ارزان ميشود) كه نتيجه آن نيز كاهش صادرات و افزايش واردات خواهد شد چون كالاي ايراني براي خارجي ها گرانتر خواهد بود و كالاي خارجي ها براي ما ارزانتر.
افزايش واردات بيشتر به خاطر ايجاد فضاي رقابتي و تضعيف پول ملي كه نتيجه آن ارزانتر شدن واردات ميباشد رخ خواهد داد كه نتيجه آن نيز كاهش توليد صنايع و كشاورزي است.
از طرفي ديگر صادرات كاهش خواهد داشت. البته صادرات غير نفتي چون بدليل تضعيف پول ملي توليد گرانتر و واردات ارزانتر ميشود كه نتيجه آن نيز ركود است ولي صادرات نفتي دچار رونق بسيار زيادي خواهد شد كه به آن اشاره شد
يك توضيح در داخل پارانتز اضافه كنم كه كالاها عمدتا يا Tradable هستند و يا Non-Tradable. كالاهاي Tradable كالاهايي هستند كه در سطح بين المللي ميتواند قابل استفاده و خريد و فروش واقع شود ولي كالاهاي Non-tradble كالاهايي هستند كه نميتوان صادر كرد. مثل ساختمان و زمين و يا برخي خدمات مثل تاكسي راني و هتل داري و اصلاح مو و جاذبه هاي توريستي.
در ادامه مطلب بايد بگم كه به دليل تضعيف كالاهاي Tradable بدليل تقويت واردات تمايل به سمت كالاهاي Non_tradble كه دچار ركود نخواهند شد و از واردات مصون هستند بيشتر ميگردد در نتيجه بيكاري افزايش خواهد يافت
(جالب اينجاست كه درست در اين وضعيت سياست دو نرخي شدن دستمزدها و افزايش قابل توجه نرخ دستمزدها اعمال ميشود)

دوم آنكه با افزايش درآمدهاي غير نفتي درآمدهاي دولت افزايش يافته و هزينه هاي دولت نيز بيشتر خواهد شد كه نتيجه آن از يكسو افزايش تقاضا است كه آن نيز منجر به خريد بيشتر tradble ها خواهد شد كه به افزايش واردات منجر ميشود و از سوي ديگر بخش ديگر اين تقاضا به سمت كالاهاي Non-Tradble سوق پيدا ميكند كه موجب رونق اين نوع كالاها ميگردد

خب شايد با خواندن مطالب بالا دستگيرتان شده باشد كه سرمايه هايمان را به بخش مسكن ببريم بهتر است.
بخش مسكن در بيماري هلندي: در بيماري هلندي بدليل ابهام آلود بودن فضاي ساسي كشور ناشي از مسائل اتمي تقاضاي به تعويق افتاده بزرگي در بخش مسكن داريم. يعني خيلي ها ميخواهند بخرند ولي صبر ميكنند تا ببينند چه خواهد شد و تقاضاي باقوه را بالفعل كنند و دائم عقب بياندازند
شرايط نسبي قيمت مسكن طوري است كه امكان افزايش تنشهاي قيمت را پايين آورده است و رشد خودش را كرده استو پيش بيني ميشود تغيير خاصي در بخش مسكن رخ ندهد. از يك طرف تقاضاي به تعويق افتاده داريم و از يك طرف ديگر بخش مسكن رشد خودش را داشته است و از طرف سوم نيروهاي افزايش تاضا نيز ميخواهند آنرا جلو ببرند چون زندگي مردم ادامه دارد.
تنها عاملي كه جلوي رشد بخش مسكن را گرفته است مسائل سياسي است و چون اين روند سياسي به نظر مستمر ميرسد(همانطور كه در ابتدا اشاره شد) لذا به نظر ميرسدرشد قيمت در بخش مسكن كم باشد و همانگونه كه ميدانيد بخش مسكن در سه گروه عمده تهران ، شهرهاي بزرگ و شهرهاي كوچك تقسيم ميشود كه موج حركت در بخش مسكن از تهران به شهرهاي بزرگ با يك تاخير زماني 8 ماهه و از شهرهاي بزرگ به شهرهاي كوچك با يك تاخير يك ساله اتفاق مي افتد.

ارز و نقدينگي در بيماري هلندي (سال 85 ايران): نقدينگي ايجاد شده بر اثر افزايش درآمد ارزي ممكن است تا 27 درصد افزايش يابد (چيزي در حدود 112 هزار ميليارد تومان در سال 85)
اين افزايش نقدينگي با خودش 20 تا 25 هزار ميليارد تومان نقدينگي جاري ايجاد خواهد كرد. مثلا يك نفر به جاي خريد 1 موبايل 4 موبايل ثبت نام ميكند تا 3 تاي ديگر را بفروشد. اين سه موبايل ديگر گردش نقدينگي زيادي ايجاد ميكند كه اصطلاحا به آن Spectilation يا گردباد ميگويند. اينكه اين گردبادهاي بزرك وجوه نقد به كدام سمت و سو حركت كنند بسيار مهم و تعيين كننده است. مثلا اگر بتوان آنها را به سمت بورس هدايت كرد رونق بزرگي در بازار بورس اتفاق مي افتد. همانطور كه قيمت سكه به يكباره به 210 هزار تومان رسيد ولي چون خبر زيادي در آنجا نبود گردباد از آنجا خارج شد و كاهش يكباره رخ داد.

همانطور كه ميدانيد قيمت نقت و طلا در ارتباط مستقيم با يكديگر هستند. با افزايش قيمت نفت دلار آمريكا كمي تضعيف ميشود و در آن صورت تمايل براي جايگزيني طلا به جاي دلار بيشتر ميشود و براي همين با بالا رفتن قيمت نفت قيمت طلا نيز افزايش پيدا ميكند كه البته قيمت نفت به مسئله امنيت در عراق و مسئله انرژي اتمي ايران بستگي زيادي دارد.

وضع تعرفه براي كالاهاي وارداتي و دادن جايزه هاي نقدي به صادرات و نيز سرازير نمودن افزايش درآمدهاي ارزي به صندوق ذخيره ارزي ميتواند كمك بزرگي در مهار اين بيماري و كمك به رشد سريعتر اقتصادي و تجهيز زير ساختهاي لازم براي حضور موثر در تجارت بين المللي و افزايش سهم بازار كالاي ايراني در سبد تجاري جهاني باشد

با اين توضيحات شايد بتوانيد كمي در خصوص مسائل سياسي منطقه و تحليلهاي اقتصادي كشورمان شناخت نسبي بدست اورده و بهتر تصميم بگيريد.

در ادامه این پست را هم بخوانید

از اینکه برای خواندن این پست وقت صرف کردید سپاسگزارم
خواندن کامنتها، یادداشتها و نقطه نظرات شما شیرین ترین لحظات مرا در این وبلاگم شکل میدهد
لطفا نقطه نظرات خود را در خصوص این پست برایم بنویسید.
برای اشتراک مطالبم روی این تصویر کلیک کنید